Pieter Jozef d’Avoine

Doctor from Mechelen

Pieter Jozef (of Petrus Josephus of Pierre Joseph) d’Avoine, geboren te Antwerpen op 23 februari 1803 en overleden te Mechelen op 30 maart 1854, was arts, historicus, pomoloog, natuurhistoricus en veelschrijver (of polygraaf).

Studies

Pieter Jozef d’Avoine studeerde aan het Antwerpse Koninklijke Atheneum en aan het College van Aalst. Vervolgens volgde hij, voor een periode van vier jaar, medicijnstudies aan de Universiteit van Gent, waar hij ook een tijdje les gaf.

Parijs

Nadat hij zijn diploma van arts had behaald in 1829 trok Pieter Jozef d’Avoine richting Parijs, waar hij meehielp bij het lesgeven van vader en zoon Broussais ‍(fr) (Francois en Casimir). Doch als nuchter denkend en praktisch persoon liet Pieter Jozef d’Avoine zich niet verblinden door de verleidende theorieën van deze professors uit de Val-de-Grâce en bood hij zijn diensten aan aan professor Joseph Récamier ‍(fr), een tegenstander van de Broussais.

Mechelen

Bij de terugkomst in zijn vaderland vestigde Pieter Jozef d’Avoine zich in Mechelen. Hier moest hij voortdurend strijden tegen de leer die Broussais en hun tijdgenoten overal aanhingen, doch die – na meer onderzoek – onderuit werd gehaald. Deze "Theorie van Broussais" (verschenen in het boek “Examen de la doctrine médicale”) hield de relaties in tussen “leven” en “stimulus” en de wisselwerking tussen allerlei organen.

Gedurende zijn 20-jarige loopbaan ontpopte Pieter Jozef d’Avoine zich als een geleerde en toegewijde arts in een stad die bekend stond als "Hoofdstad van de Farmacie". Tevens propageerde hij, aan zijn medestadsbewoners, om hun kennis van de Wetenschappen te vergroten en wilde hij zijn medemens op een hoger niveau tillen.

Tijdens zijn vrije uren wijdde Pieter Jozef d’Avoine zich dan ook aan zijn kennis van de plantkunde, de tuinbouw, de boomkwekerij, de biografie, de geneeskunde en aan geschiedenis.

Activiteiten

In 1838 was Pieter Jozef d’Avoine één van de oprichters van “La Société Royale d’Horticultures de Malines et du Jardin Botanique”. Ook was hij, in 1841, de eerste voorzitter van de “Société des Sciences Médicales et Naturelles”. Tegelijkertijd was hij één van de meest actieve leden van de landbouwbonden in Mechelen en gedreven pomoloog. De perzikvariëteit “Drap d’Or” was van zijn hand, naast verschillende andere fruitsoorten waaronder de “Pomme de Canada”.

Annalen

Pieter Jozef d’Avoine verlangde hevig om de de wetenschappelijke geest in België opnieuw te laten herleven door de nationale gloriën in ere te herstellen als te volgen modellen. Pieter Jozef d’Avoine dook in het verleden van oude Belgische artsen en liet hen opdraven in zijn “Annales de la Société des sciences médicales et naturelles de Malines”, die geregeld verschenen. Namen als de Mechelse artsen Joachim Roelants, Thomas de Rye, Jan Storms, Jan-Corneel Jacobs en Karel van Bouchaute doken op. Tegen het einde van zijn leven beschreef Pieter Jozef d’Avoine nog de biografieën van de artsen Maes en Van Sevendonck.

Essay

In 1849 verrees in Mechelen het standbeeld van Margareta van Oostenrijk. Bij deze gelegenheid verscheen het boek “Essai sur Marguerite d’Autriche” van Pieter Jozef d’Avoine, dat opviel door de pure en elegante stijl en dat tevens een diepgravend historisch onderzoek naar het onderwerp bevatte.

Bewonderaar

Als groot bewonderaar van de Mechelse botanicus Rembert Dodoens verscheen in 1849 het boek “Eloge de Rembert Dodoens”, dat diens memoires inhield, opgesteld door Pieter Jozef d’Avoine. Ook in 1850 verscheen er een boek over Rembert Dodoens, genaamd “Concordance des espèces végétales décrites et figurées par R. Dodoens, avec les noms que Linnée et les auteurs modernes leur ont donnés”. Dit tweede boek was een samenwerking van Pieter Jozef d’Avoine met de Luikse professor Charles Morren.

Tevens vroeg de stad Mechelen, in die periode, aan Pieter Jozef d’Avoine om zijn schouders te zetten onder een projekt om een monument van Rembert Dodoens te bekomen. Dit, met succes afgewerkte, projekt uit 1862 is – tot op de dag van vandaag - nog steeds te bewonderen in de Mechelse kruidtuin.

Zijn laatste levensjaren

In de laatste jaren van zijn leven gaf Pieter Jozef d’Avoine zijn beroep als arts op om zich volledig te wijden aan zijn literaire onderzoeken. Het zittend leven had zijn gezondheid aangetast, waaronder zijn hart en lever. Na een lijdensweg van een drietal jaar overleed hij, op 51-jarige leeftijd.

Bibliografie

Als arts schreef Pieter Jozef d’Avoine een aantal werken:

• ”Præcipuis peritonæi morbis“ – Antwerpen – 1819
• ”Specimen inaugurale pathologica-medicum de praecipius peritonaei morbis” – Antwerpen - 1829
• ”Discours sur l’utilité des associations médicales” – Mechelen – 1842
• ”Observation d’hydropisie arscite avec tumeur carcinomateuse” – Mechelen – 1846
• ”Notice sur Thomas de Rye (docteur en médecine et conseiller intime de son altesse Ernest de Ravière, archevêque de Cologne, et prince-évêque de Liège) lue à la séance solennelle de la Société des Sciences Médicales et Naturelles de Malines le 25 mai 1847” – Mechelen – 1847
• ”Observations d’asthme idiopathique” – Mechelen – 1849
• ”Lettre adressée à l’Académie d’archéologie de Belgique sur les illustrations médicales belges” – Antwerpen – 1850
• ”Notice sur Jean Corneille Jacobs, docteur en médecine” - 1850

Tevens wilde Pieter Jozef d’Avoine zijn “Analecta medica de la seigneurie de Malines” nog voleinden. Gehinderd door zijn ziekte, is het echter een onafgewerkt manuscript gebleven.

Externe links

• Wikisource - Biographie nationale de Belgique - AVOINE, Pierre-Joseph D'
• Universiteitsbibliotheek Gent – Boeken en steekkaarten Pieter Jozef d’Avoine
• Pieter Jozef d’Avoine – Pomme de Canada
• Fruitrassen, gelinkt aan Pieter Jozef d’Avoine
• Kring voor de geschiedenis van de pharmacie in de Benelux
• Karel Velle – Pour une histoire sociale et culturelle de la médecine